λεπτομέρεια από έργο του Χάρη Κοντοσφύρη

ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ

Ένα μεγάλο δέντρο
Κι η απαράλλαχτη σκιά του
Πληθαίνουν τα φύλλα, οι λέξεις
Όσο ξεκλέβει από το φως
Απλώνεται πάνω στο χώμα
Κάθε παραμικρή του αναπνοή
Στάζει ανεπαίσθητα στις ρίζες
Και πάλι ορθώνεται στον άνεμο
Έτσι που να μην ξεχωρίζει
Ποιο το δέντρο και ποια η σκιά του
Ποια η ζωή και ποια η ποίηση
Αλληλένδετη πραγματικότητα.

από τη συλλογή ΣΤΙΓΜΑ (2004)

τοσαχρονιαμετακι
ακομηδενμπορωνα
τουςχαρισωτονουρ
ανοπουειδαμεμαζι

στη Λεία

Όλα τα ποιήματά μου αστράφτουν τελειωμένα
– πόσο, στ’ αλήθεια, με τυφλώνουν –
ύστερα αρχίζουν να γυμνώνονται ένα ένα
και να θαμπώνουν έτσι καθώς αφήνονται μακριά μου
έτσι που παραδίνονται στο χρόνο και στους άλλους
λες και τους κλέβουνε τη σάρκα και τα λιώνουν
και μένω εγώ να τα κοιτάζω πια σαν ξένα
και μένω εγώ να τα κοιτάζω πια σαν ξένα
και τότε
ανοίγονται σε μένα
όπως ποτέ δεν είχανε πρωτύτερα ανοιχτεί
ολόφωτα
αφτιασίδωτα, αχνά
μες στην αλήθεια που τα γέννησε,
μέσα στο ψέμα που καιρό τα είχα κλείσει
και τότε βλέπω πότε θα ’πρεπε να τα ’χα σκίσει
ή πότε αυτά με σκίζουνε ξανά.

Ημερολόγιο απουσίας

ή

Πώς να μετράτε το χρόνο

Με άλλον κόσμο μέσα στον κόσμο μου
σε έψαξα, αναζητούσα
τις γραμμές σου, την αίσθησή μου.
Βάδιζα τις διαστάσεις του καινούργιου σκηνικού :
εγώ η αλλαγή
εσύ η απουσία · τρίτη ο χρόνος.


Δεν ξέρω τι μετράει πιο πολύ :
που δεν θα σε ξαναδώ ή
που δεν θα είμαι ο ίδιος να σε ξαναδώ;
Έπαψα να υπολογίζω πια με χρόνια ·
υπολογίζω πόσο σβήνει η ανάμνησή σου,
όπως με τους βαθμούς πρεσβυωπίας (είναι κι αυτό ζήτημα ωριμότητας).


Πήγα εκεί που ήσουν το πρώτο βλέμμα -
τώρα είσαι το μόνο.
Δεν θέλω νά 'ρθεις ·
μου φτάνει μόνο νά 'ρχεσαι.
Είναι αλήθεια λοιπόν
πως τίποτα δε χάνεται,
μόνο μεταστοιχειώνεται.
Γιατί,
αν δεν έλειπες τόσο,
αν δε σε ζύγιζα στη μνήμη μου,
πού θα ήταν τα λόγια;
Δίνω το σώμα σου στον αγύρτη καιρό,
για να ξεκλέψω υπόλοιπα.


Άραγε νά 'ξερες
πως χρόνια αργότερα
τα θρύψαλα που μού 'διναν τα χέρια σου
θα γίνονταν πληγή-πληγή
η αναπλήρωση της απουσίας;


Ξαναγυρίζω, ξανα-
γυρίζω
όχι στο έγκλημα,
μα στην ηδονική παρ-
άκαιρη σκηνοθεσία του.
Θύμα του θύτη που άλλοτε ήμουν.


Πάλι
διαβάζοντας τα λόγια μου
βρήκα πολλές φορές τη λέξη (ή την πράξη) ποίημα.
Συστροφή ·
ίσως,
γιατί τα γύρω κι έξω απ' αυτό
δεν αναπαύονται μες στη σελίδα μου
(ή λαθραία φωτογραφίζω το πριν).


Η μνήμη
αφήνει ίχνη διαρρήκτη
και έχει την οίηση
ανακριτή.
Άλλον
πάντα σε βρίσκει
σ' αφήνει
Άλλον.
Το νερό στο ίδιο ποτήρι
αλλιώτικο.
Οι σταγόνες
που ξέφτισαν
σε επιφάνειες τραχιές,
άλλες εξατμισμένες
πάνω απ' το φλογισμό της διεκπεραίωσης ·
δεν περαιώθηκαν.


Να ξαναζώ αισθήσεις
είναι κι αυτό μια
ανάδρομη αφήγηση.
Η διευθέτηση των λέξεων
ζωή; Μετά

θα
αφηγείσαι
την ανάμνηση του γεγονότος ή
το γεγονός της ανάμνησης;
Πανδαμάτειρα αχρονία.


Πόσο απ' το Τώρα
πάλλεται
σ' εκείνον τον προαιώνιο ρυθμό;
Το αίμα (ή μόνο βλέμμα;) που ανταλλάξαμε
θα είναι πάντα εκεί
να ρέει
σκιά στο είδωλο, και μαζί καθρέφτης
αμείλικτος,
συνεργός
ο άνεμος
στα δέντρα
ο ίδιος φύσαγε
δεν είχα λόγια να του δώσω.
Τα δέντρα σμίξανε ανάμεσα.
Πού είν' ο υλοτόμος της απόστασης;
Ένας εμπρηστής, έστω

πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό ΠΟΙΗΣΗ
(τ. 25, Ιούνιος 2005)

Η ΜΟΝΑΞΙΑ ΤΟΥ ΠΟΙΗΤΗ

Η μοναξιά του ποιητή
δεν είναι η μοναξιά της εποχής του.

Αναμετριέται με τις δυνάμεις
κι αφήνει πίσω να στοιχειώνουν ανάμεσα στις λέξεις
όσα δεν είπε.

Σαν κάτι ατέλειωτα (τα λένε) γλυπτά του Michelangelo
που θέλουν να ξεφύγουν από την τυραννία της πέτρας
κι όμως είναι αληθινά ελεύθερα
γι’ αυτόν που βλέπει πόδια να σαλεύουν μες στο μάρμαρο
και γίνεται ο γλύπτης,
και γίνεται ο ποιητής,
διαβάζοντας τους στίχους
συμπληρώνει το τελικό τους νόημα
και την αρχική μοναξιά που τους γέννησε.

William Wordsworth
Ode: Intimations of Immortality from Recollections of Early Childhood

Τι που παρόλη του τη λάμψη κάποτε ήταν τόσο αστραφτερό
Έχει χαθεί απ’ τη ματιά μου τώρα πια καιρό
Αν και πια τίποτα δεν φέρνει πίσω του την ώρα
Της λάμψης στο γρασίδι, της δόξας στην οπώρα ·
Δεν θα θρηνήσουμε, παρά θα δίνει
Σε μας τη δύναμη ό,τι απομείνει ·
Η πρώτη πρώτη η συμπόνια
Που έχοντας υπάρξει μια φορά υπάρχει πια για χρόνια ·
Οι σκέψεις οι λυτρωτικές που αναβλύζουν
Από τον πόνο των ανθρώπων σαν γυρίζουν ·
Η πίστη που κοιτάζει μέσα απ’ το θάνατο ·
Τα χρόνια που φέρνουν τον βαθύ στοχασμό.

ΑΝΤΙ-ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΑΥΤΟΥ

στον Χάρη Βλαβιανό

Η ζωή μάς περιπαίζει με κάτι περίεργες συμπτώσεις! (Πόσες φορές το έχουμε πει, αλήθεια, αυτό;) Ένας από τους πίνακες του Άρη Κουτρουλή, που επιχείρησα να σου στείλω, απεικονίζει έναν τοίχο του σπιτιού του στον οποίο είναι κρεμασμένος ένας δικός του παλιότερος πίνακας με σαφές (αν και κάπως συγκεχυμένο) το περίγραμμα του προσώπου του ζωγράφου, έτσι όπως ο ίδιος (μοναδικά) το είχε αντικρύσει σε κάποιο κάτοπτρο. Πλάι στον παλιότερο αυτόν πίνακα και κάπως χαμηλότερα απεικονίζεται ένα τραπεζάκι και πάνω του, μεταξύ άλλων, μια φωτογραφία του ζωγράφου με τη γυναίκα του (πιθανολογώ τραβηγμένη την ημέρα του γάμου τους - αλήθεια, ποιος, άραγε, να τον είχε δει μέσα από το φακό; κι αλήθεια, έτυχε ποτέ να δει κι αυτός τυπωμένη τη φωτογραφία, πολύ περισσότερο τον πίνακα που απεικονίζει τον άλλο πίνακα και πλάι τη φωτογραφία που ο ίδιος αυτός, άγνωστος σ' εμένα, φωτογράφος είχε τραβήξει;). Κι όλα αυτά σε μια φωτογραφία του πίνακα που απεικονίζει τον άλλο πίνακα (γιατί σε φωτογραφία μου τον έστειλε με e-mail ο Κουτρουλής). Το e-mail ταξίδεψε και τώρα η φωτογραφία του πίνακα που απεικονίζει τον άλλο πίνακα, που απεικονίζει το περίγραμμα του προσώπου του ζωγράφου, και πλάι του την φωτογραφία του την ημέρα του γάμου του, φιγουράρει στην οθόνη του υπολογιστή μου. Αν καταφέρω να σου το στείλω, θα έχω πετύχει τη μετατόπιση μιας (;) συντελεσμένης πραγματικότητας στην οθόνη του δικού σου υπολογιστή (κι αλήθεια, ποιας πραγματικότητας; αυτής που συνέλαβε ο φωτογράφος; αυτής που αντίκρισε ο Κουτρουλής στο κάτοπτρο; αυτής που ζωγράφισε πάνω στον καμβά; αυτής που ο ίδιος ο καλλιτέχνης φωτογράφισε; αυτής που βλέπω τελικά εγώ ή που βλέπεις εσύ; - και σε ποιον χρόνο; αυτόν της φωτογραφίας; του παλιότερου, εγκιβωτισμένου πίνακα; του πρόσφατου; της φωτογράφησής του; του e-mail του; του μηνύματος μου αυτού;). Πόσο όμοιο το σκηνικό και πόσο διαφορετικό εξ ορισμού - πρώτα και κύρια ιδωμένο από τον Χ.Β. - να βλέπει στην οθόνη του υπολογιστή του αυτό που επέλεξε να του στείλει ο Γ.Ε. από όσα του έστειλε ο Α.Κ. από όσα διάλεξε να ζωγραφίσει από εκείνα που είδε... Ποια πραγματικότητα απ' όλες είναι πιο "ζωντανή"; Ο συγκριτικός βαθμός καμιά φορά αποδεικνύεται τόσο, μα τόσο περιττός, όσο που απλώς να νομιμοποιείται από τον προβληματισμό γύρω απ' την ύπαρξή του...

Όπως και να 'χει
το ταξίδι είναι υπέροχο
Γ.Ε.