Τετάρτη, Φεβρουαρίου 07, 2007

Η ηλικία της Ποίησης

Με αφορμή πρόσφατο ποστ της Λείας Βιτάλη σχετικό με απόσπασμα από συνέντευξη του Τζον Φόουλς, συγγραφέα του «Μάγου» και της «Γυναίκας του γάλλου υπολοχαγού», έγραψα ένα δοκίμιο με τίτλο «Η ηλικία της Ποίησης».
Σκέφτηκα αυτή τη φορά να αντιστρέψουμε τη διαδικασία · να γράψετε πρώτα εσείς τις απόψεις σας πάνω στο θέμα αυτό και μετά να αναρτήσω το δοκίμιο για…αντιρρήσεις και σχόλια. Παραθέτω το επίμαχο απόσπασμα :

Γιατί όλα τα μεγάλα μυθιστορήματα έχουν γραφτεί από συγγραφείς που ήταν από 40 χρόνων και πάνω ενώ όλοι οι μεγάλοι ποιητές έγραψαν τα καλύτερα έργα τους όταν ήταν 20 χρόνων;

«Αν κρίνω από τους άγγλους ποιητές, οι περισσότεροι όντως έγραψαν τα έργα τους σε νεαρές ηλικίες, μηδέ εξαιρουμένου του Σαίξπηρ, ο οποίος επίσης ξεκίνησε αρκετά νέος. Για μένα η κορυφαία των τεχνών είναι η τέχνη του μυθιστορήματος, η ικανότητα να φτιάχνεις ιστορίες και να τις αφηγείσαι. Η ποίηση όμως δεν έχει να κάνει με αυτό. Η ποίηση έχει να κάνει με τη στιγμή. Η ποίηση δεν αφηγείται, αποκαλύπτει... Τραβάει το σεντόνι από το άγαλμα. Αυτό μπορείς να το κάνεις και παιδί. Το σεντόνι εύκολα το τραβάς. Το μυθιστόρημα θέλει δουλειά και άσκηση. Τα μυθιστορήματα γράφονται πρώτα με το σώμα και στη συνέχεια με το μυαλό και την ψυχή. Γι' αυτό και νομίζω ότι στο μυαλό των περισσότερων συγγραφέων ο κεραυνός στέλνει τη λάμψη του όταν βρίσκονται γύρω στην ηλικία των 30».

14 σχόλια:

Λεία Βιτάλη συγγραφέας είπε...

Θα σχολιάσω με έναν αντισχολιασμό που έκανα σ' ένα σχόλιο στο μπλογκ μου. Πιστεύω ότι ο ποιητής στην νεαρή του ηλικία μοιάζει σαν θεός που προσπαθεί ν' αλλάξει τον κόσμο γύρω του, (βασικά μέσα στο μυαλό του). Μεγαλώνοντας και "ωριμάζοντας" κατανοεί ότι δεν είναι θεός. Αυτό του δημιουργεί τη νοσταλγία εκείνης της εποχής. Και η θλίψη που παράγει αυτή η νοσταλγία... γεννά θεούς. Ποιητικούς. Δεν πιστεύω ότι ο ποιητής έχει ηλικία. Απλώς αλλάζει ο τρόπος που βλέπει τα πράγματα. Αντίθετα ο μυθιστοριαγράφος έχει ηλικία. Δεν μπορείς αν δεν έχεις ζήσει να γράψεις αληθινό μυθιστόρημα. Βέβαια όλα αυτά είναι προσωπικές μου απόψεις και μπορεί να κάνω τεράστιο λάθος. Αλλά τι είναι σωστό;

kyriaz είπε...

Ίσως γιατί ο ποιητής ακόμη και τη δουλειά τη βλέπει σαν ένα παιχνίδι-κι αυτό το κάνει καλύτερα στη νεότητά του...
Ενώ ο μυθιστοριογράφος ακόμη και το παιχνίδι το βλέπει σαν "δουλειά"...Κι αυτό το κάνει καλύτερα στην ωριμότητά του.

Mh Xeirotera είπε...

H poihsh den afigite? Diladi o Omhros den mas exei eksistorisei tipota! Epishs, ap' oti ksero (mporei na kano ke lathos) otan "egrafe" ta erga tu den htan 20arhs.

Diafono epishs me ton sisxetismo viomaton ke mithoplasias- gia mena ta dyo einai antistrofos analoga (an milame gia erethismata, tote nai simfono).

Giannh, me geia to neo ntekor :)

Ιωαννα είπε...

Η ποιηση ειναι χρωματα σε συναισθηματα .
Η συγγραφη ειναι συναισθηματα που προσπαθουν να παραγουν χρωματα .

Η ωριμοτητα δεν εχει ηλικια και αντιστροφα .

Πιστευω πως ο νεος ειναι πλημμυρισμενος απο χρωματα που δεν μπορει να εξηγησει αλλα μπορει να περιγραψει .
Ο μετα τον νεο ειναι πλημμυρισμενος επισης απ ολα οσα μπορει να εξηγησει στα χρωματα .Υπαρχουν γυρω του αλλα οχι μεσα του ατακτοποιητα και ορμητικα .

Η ΠΟΙΗΣΗ ΩΣΤΟΣΟ ΓΙΑ ΜΕΝΑ ΕΙΝΑΙ ΑΝΙΜΑ-ΨΥΧΗ .
ΟΙ ΨΥΧΕς ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΣΧΗΜΑ


Ιωαννα

ΥΓ. τα σεβη μου στους θαυμαστους φιλους σου

just me είπε...

Μου φαίνεται κάπως τεχνητή αυτή η αντιπαράθεση. Ανέκαθεν θεωρούσα μάλλον άχρηστες τέτοιου είδους κατηγοριοποιήσεις και στατιστικές, όσον αφορά την τέχνη _ως δέκτης της, τουλάχιστον (γιατί αυτό μόνο είμαι), παράλληλα και με την άποψη που υποστηρίζει ο Γιάννης στο προηγούμενο ποστ· υποθέτω ότι παρουσιάζουν ένα ενδιαφέρον ως βοηθήματα κριτικής αποτίμησης του έργου τέχνης από επαγγελματίες κριτικούς, αλλά ως εκεί. Δεν έχω πρόχειρα παραδείγματα να παραθέσω, αλλά νομίζω ότι αν ασχοληθεί κανείς θα βρει μυθιστοριογράφους των οποίων, αν μη τι άλλο, το πρώτο τους μυθιστόρημα υπήρξε το καλύτερό τους, και πολλoύς ποιητές που έγραψαν συγκινητικά ή/και σοφά ποιήματα στην ωριμότητά τους.

Σε κάθε περίπτωση, για να διερευνήσουμε την ορθότητα για το ένα τουλάχιστον σκέλος της άποψης (για τους ποιητές), μπορούμε να επαναλάβουμε αυτή τη συζήτηση όταν ο Γιάννης θα είναι… ας πούμε 50 something!
:)))

Τίποτα είπε...

Πέθαινε από δίψα. Με χείλη σκασμένα, με μάτια πυρετό, με πόδια κομμένα, σύρθηκε, έσκυψε στο νερό και το ρώτησε: Πόσων χρόνων είσαι;

o kairos είπε...

Θα ελεγα,οτι μπορει να γραφτει ποιηση υψηλων προδιαγραφων σε οποιαδηποτε ηλικια.Μυθιστορημα υψηλων προδιαγραφων,μονο σε ωριμη.Με τις εξαιρεσεις των ιδιοφυων βεβαια.

Αίσθησις είπε...

Συμφωνώ με τη just me, περί άχρηστης κατηγοριοποίησης. Ο ποιητής φέρνει στο συνειδητό κάτι που υπήρχε μέχρι τώρα στο ασυνείδητο. Το νιώθουμε οικείο, γιατί όλοι το ζούσαμε, ήταν μια αδιάκριτη και περιρρέουσα κατάσταση γύρω μας, ενώ τώρα πήρε μορφή, ήρθε απ'εξω σαν άκουσμα. Νιώθουμε να μας δονεί, γιατί συναντιέται το άκουσμα μ'αυτό που πάντα είχαμε μέσα μας, που πάντα προύπήρχε.
Ο ποιητής-και ο συγγραφέας- έχουν το χάρισμα να ακούνε τους ψιθύρους
και να αφουγκράζονται τα λόγια τα ανείπωτα. Αυτό άλλοτε έχει κι άλλοτε δεν έχει ηλικία, ποιος μπορεί εξ άλλου να βάλει κανόνες σε κάτι εξ ορισμού άλογο;

oistros είπε...

Πόσα πράγματα κάνουμε αβίαστα όταν είμαστε νέοι; Αφηνόμαστε ευκολότερα, θαρρούμε πως η ζωή μας ανήκει. Μικροί λαμπεροί θεοί που θα ποιήσουν ανέμελες ομορφιές και ... λάθη. Κι η ποίηση μοιάζει πιο εύκολη υπόθεση τότε. Ίσως γιατί μη κατέχοντας την τέχνη της την θεωρούμε πιο εύκολα τέχνη μας. Ρωτήστε πόσοι έγραψαν ποιήματα στην εφηβεία τους ή λίγο μετά. Και ξαναρωτήστε τους αν γράφουν και σήμερα :)
Το μυθιστόρημα ωστόσο, απαιτεί έμπειρο μάτι και δουλεμένη γραφίδα.

Ανώνυμος είπε...

"Τα μυθιστορήματα γράφονται πρώτα με το σώμα και στη συνέχεια με το μυαλό και την ψυχή"

Δεν μπορώ να καταλάβω πως μπορεί να συμβαίνει κάτι τέτοιο. Όλη η δημιουργική πορεία ξεκινά από τις λεπτότερες ενέργειες (ψυχή και νους) προς τις πυκνότερες (φυσικό κόσμο, σώμα, ύλη) όπου και εκδηλώνεται. Και αυτό πιστεύω ότι ισχύει και για την ποίηση και για τα μυθιστορήματα. Συμφωνώ ότι η συγγραφή προϋποθέτει βιώματα. Και όλα τα βιώματα στο σώμα είναι γραμμένα. Η δημιουργική πορεία της συγγραφής όμως δεν ξεκινά από το σώμα, κατά τη γνώμη μου.
Νομίζω επίσης ότι το μυθιστόρημα απαιτεί 'δουλεμένη τέχνη' σε ένα επίπεδο διαφορετικό από αυτό της ποίησης. Και δέχομαι ότι αυτό το επίπεδο εμφανίζεται στην ηλικία των 30. Ίσως δεν είναι τυχαίο ότι στην ηλικία αυτή ξεκινά η ανάπτυξη της πνευματικής διάστασης του ανθρώπου.

kyriaz είπε...

@oistros said:
"Ρωτήστε πόσοι έγραψαν ποιήματα στην εφηβεία τους ή λίγο μετά. Και ξαναρωτήστε τους αν γράφουν και σήμερα :)
Το μυθιστόρημα ωστόσο, απαιτεί έμπειρο μάτι και δουλεμένη γραφίδα."

Ελπίζω αυτό να μη σημαίνει ότι η ποίηση δεν απαιτεί έμπειρο μάτι και δουλεμένη γραφίδα...
Στην εφηβεία τους όσοι προσπαθούσαν να γράψουν ποιήματα,
ν ό μ ι ζ α ν πως γράφαν ποιήματα.

Με την πεζογραφία μπορεί κανείς να φτάσει στην αιωνιότητα οδικώς, ενώ με την ποίηση...πετώντας.

Maria Iribarne είπε...

Αν εξαιρέσουμε τον Ρεμπώ, δεν μπορώ να σκεφτώ κάποιον άλλο που να έγραψε τα καλύτερα ποιήματά του σε νεανική ηλικία. Αλλά κι αυτός ακόμη, δεν έγραψε τα καλύτερα, αλλά όλα του τα ποιήματα όντας νέος, αν θυμάμαι καλά. Δεν επιμένω όμως, γιατί μπορεί να μην είναι επαρκείς οι γνώσεις μου.
Θεωρώντας ότι πράγματι αυτό συμβαίνει, ότι δηλαδή η καλύτερη ποίηση γράφεται σε νεανική ηλικία ενώ το μυθιστόρημα αργότερα, και θέλοντας να το ερμηνεύσω, θα έλεγα ότι μπορεί να οφείλεται στο ότι η ποίηση είναι σε μεγάλο βαθμό συμπυκνωμένο συναίσθημα, που σε νεανική ηλικία υπάρχει άφθονο, ενώ το μυθιστόρημα προϋποθέτει και κάποια πείρα ζωής. Πώς είναι δυνατόν να δομήσεις χαρακτήρες αν δεν έχεις ζήσει;
Όμως, παρότι δεν έχω επιχειρήματα να το τεκμηριώσω, έχω την αίσθηση ότι αυτή η άποψη δεν είναι βάσιμη.

Ανώνυμος είπε...

αυτοί που εμβάθυναν σε ουσιαστικά συναισθήματα, χρειάστηκε να λυτρωθούν
και γίνανε αγάλματα, πίνακες, μουσική και ποιήματα
για να μας παρηγορούν.
τέτοια ευγένεια

Φωτούλα Τζιώντζου είπε...

Ο ποιητής πάντα ποιητής θα είναι.
Όταν χαθεί αυτή η ιδιότητα του "μεγαλώνει" και επιδίδεται σε ασκήσεις ύφους και γραφής. Με αυτή τη λογική μπορώ να δεχτώ κατηγοριοποίηση με βάση την ηλικία.